De strijd tussen sponzen en koralen!

Maandag 19 oktober

Duikstek 3: Paul’s Cathedral

Het onderwaterlandschap is, zoals je kunt verwachten op een plateau, vlak en uitgestrekt. Op de kalkachtige (check) bodem groeit een overvloed aan koraal en sponzen. Ook zijn er veel gorgonen. Dat zijn prachtige waaiervormige zachte koralen.

Er zijn verschillende onderzoeksteams die te water gaan. Dit keer gaan we mee met het ‘sponzen team’ dat bestaat uit Lisa Becking en Oscar Bos. Zij doen onderzoek naar sponzen om zowel de diversiteit als de dichtheden en bedekking te bepalen. Dit doen ze aan de hand van foto’s van de sponzen langs de transecten en die te vergelijken met de foto’s van 2011 en 2013 toen de deze ook zijn onderzocht. De grote vraag is namelijk: wordt de Sababank een groot sponsrif? Koralen en sponzen zijn concurrenten van elkaar. “Ze vechten voor hun plekje” vertelt Lisa. Dat is letterlijk, want het is een chemische oorlog: behalve dat ze proberen elkaars plek in te nemen, stoten ze gif naar elkaar uit. De sterkste overwint. En het lijkt erop dat de koralen het afleggen tegen de sponzen. Dit is wat er gebeurt op andere plekken in de Cariben, maar of het ook zo is op de Sababank is niet duidelijk. Dit is wel belangrijk om te weten, want omdat dit rif relatief gezond is, zou het kunnen duiden op een meer algemene trend in de gehele Cariben die het gevolg is van een groter proces. En dan denken we natuurlijk direct aan klimaatverandering en de effecten hiervan.

Sponzen zijn essentieel voor het rif, dus erg is het niet dat er veel sponzen zijn, maar er moet evenwicht zijn. Ook is het belangrijk dat er genoeg diversiteit is. Dit laatste wordt dus nu gemeten. Hiertoe worden monsters van sponzen genomen door Lisa en Oscar. Van te voren zijn de buisjes waarin de stukjes spons bewaard gaan worden gevuld met bewaarvloeistof en een labeltje. Onder water wordt van de sponzen een foto genomen met dit nummer erbij. Daarna worden er stukken spons afgesneden en in een zakje met zeewater mee naar boven genomen. Hier worden ze op de snijtafel weer gefotografeerd met het labeltje erbij. Een aantal kleine stukjes wordt in kleine buisjes gedaan om het DNA en RNA te bepalen. Wat grotere stukken gaan in een buisje met alcohol hier wordt ook gekeken naar wat er in de spons zit. Er is namelijk vaak een symbiotische relatie tussen een specifieke sponssoort en een bepaald beestje. Zo zie ik op een stukje spons een minuscuul brokkelsterretje wegkruipen en zodra ditzelfde stukje spons in het buisje verdwijnt komen er kleine kreeftjes uitkruipen. Zij horen bij deze spons en ook al overleven ze dit onderzoek niet, de uitkomsten dragen bij aan beter begrip van de sponzen en hun rol in het ecosysteem. Sterker nog, de spons zelf is al een ecosysteem op zich. Dat realiseer je je niet als je je spons onder de douche in je handen houdt…